Ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong nông nghiệp là tương lai của ngành nông nghiệp hiện đại
Khái niệm dữ liệu là gì? Dữ liệu là ký hiệu, chữ viết, chữ số, hình ảnh, âm thanh hoặc dạng tương tự khác. Dữ liệu được sử dụng trong nông nghiệp, quản lý doanh nghiệp, nghiên cứu khoa học, quản lý tài chính, quản trị và hầu như trong mọi hình thức hoạt động tổ chức của con người. Trong đời sống hàng ngày, chúng ta thường thấy dữ liệu được sắp xếp dưới dạng các bảng biểu. Một tập dữ liệu tồn tại khi có nội dung của một bảng biểu riêng biệt.
Dữ liệu là gì? (Ảnh minh hoạ)
Máy tính có thể lưu trữ các dữ liệu như hình ảnh, âm thanh, văn bản hay video và được lưu dưới dạng nhị phân bằng cách sử dụng hai mẫu số 1 và 0. Bit là một đơn vị nhỏ được sử dụng trong việc lưu trữ các thông tin. Chính vì thế mà bộ nhớ còn được lưu trữ bằng Megabyte và Gigabyte. Việc mất dữ liệu là điều hoàn toàn có thể xảy ra trong bất kỳ trường hợp nào. Chính vì vậy, người dùng luôn được khuyến khích nên có các phương thức lưu dữ liệu để dữ liệu của họ luôn được an toàn. Kho dữ liệu dùng chung là nền tảng quan trọng trong việc triển khai xây dựng đô thị thông minh; phục vụ triển khai các hệ thống thông tin, ứng dụng phục vụ người dân, doanh nghiệp và công tác quản lý, chỉ đạo điều hành, đồng thời đây là nguồn cung cấp dữ liệu làm cơ sở phát triển Hệ sinh thái dữ liệu mở cho tỉnh/thành phố. Trên cơ sở kho dữ liệu dùng chung, Cổng dữ liệu mở được phát triển để tạo ra phương thức chia sẻ tài nguyên dữ liệu từ kho dữ liệu dùng chung với người dân, doanh nghiệp và tổ chức.
Drone nông nghiệp được dùng trong việc gieo hạt giống, rải phân, phun thuốc bảo vệ thực vật
Theo số liệu thống kế thì ngành nông nghiệp năm 2024 đạt mức xuất siêu kỷ lục, khoảng 17,9 tỉ đô la Mỹ, tăng 46,8% so với cùng kỳ và chiếm tới 71,6% xuất siêu cả nước. Tuy nhiên, việc ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số lĩnh vực này chỉ mới là bước đi sơ khai, dù lợi ích mang lại rất lớn.
Công nghệ giúp tiết kiệm chi phí, tăng năng suất
Theo báo cáo của Cục trồng trọt ( Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ) thì việc giảm lượng giống lúa gieo sạ nhờ ứng dụng công nghệ còn giúp tiết kiệm lượng phân bón sử dụng 30% so với phương thức truyền thống, từ đó, giúp giảm lượng thuốc phun xịt 2-3 lần/vụ do ít sâu bệnh hại tấn công. Qua thực tiễn ở Đồng Bằng Sông Cửu Long thì việc áp dụng quy trình công nghệ sẽ giúp nông dân tiết kiệm được 20-30% chi phí đầu tư so với phương thức canh tác truyền thống. Trong khi đó, việc ứng dụng drone (máy bay không người lái) giúp giải phóng sức lao động chân tay của người nông dân rất lớn. Phun thuốc truyền thống như hiện nay thì một người mỗi ngày hoàn thành tối đa 1 héc ta, trong khi drone có thể hoàn thành vài chục héc ta là bình thường…
Điều quan trọng hơn, việc ứng dụng công nghệ vào sản xuất nông nghiệp sẽ giúp người nông dân tránh tiếp xúc trực tiếp với hoá chất, tức bảo vệ tốt hơn cho sức khoẻ người nông dân. Ông Nguyễn Thanh Mộng, Giám đốc phát triển thị trường Việt Nam của Công ty Sorimachi Việt nam (Tập đoàn Sorimachi, Nhật Bản) – đơn vị đang cung cấp giải pháp chuyển đổi số cho sản xuất nông nghiệp ở ĐBSCL – cho biết, ứng dụng phần mềm nhật ký sản xuất (Facefarm) sẽ giúp minh bạch thông tin trong quản lý sản xuất, bao gồm lập kế hoạch sản xuất, ghi nhật ký điện tử, quản lý thuốc bảo vệ thực vật, truy xuất nguồn gốc…Trong khi đó, với phần mềm kế toán hợp tác xã (Waca) giúp lãnh đạo hợp tác xã nắm bắt dễ dàng tình hình tài chính ở bất kỳ lúc nào, bất kỳ ở đâu, từ đó, đưa ra phương án kinh doanh phù hợp.
Ông Nông Văn Trạch, Chủ tịch HĐQT kiêm giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp tổng hợp Ba Đình (tỉnh Bạc Liêu) – đơn vị đang sử dụng hai phần mềm chuyển đổi số nêu trên – nhấn mạnh, Facefarm giúp đơn vị này theo dõi quy trình sản xuất một cách hệ thống, đảm bảo tiêu chuẩn canh tác và truy xuất nguồn gốc rất dễ dàng. Trong khi đó, Waca (phần mềm kế toán hợp tác xã) giúp quản lý tài chính một cách minh bạch, nhất là hỗ trợ các thành viên hợp tác xã chúng tôi kiểm soát tốt hơn chi phí sản xuất để tối ưu hoá lợi nhuận đạt được”, ông nhấn mạnh.
Thế mạnh của ứng dụng chuyển đổi số vào ngành nông nghiệp, theo ông Mộng, giúp cơ quan quản lý dễ dàng kiểm soát, đưa ra chiến lược điều hành sản xuất cũng như có chính sách hỗ trợ nông dân kịp thời. Chẳng hạn, vấn đề tài chính của hợp tác xã, hiện cơ quan quản lý không nắm được tức thì, nhưng khi đã đồng bộ dữ liệu lên nền tảng, ông nào hoạt động hiệu quả, yếu kém sẽ biết được ngay. Điều này, giúp nhà quản lý phán đoán được kế hoạch tiếp theo hoặc có chính sách hỗ trợ kịp thời, ông dẫn chứng.
Rõ ràng, công nghệ, chuyển đổi số chính là chìa khoá giúp thay đổi ngành nông nghiệp, giải phóng sức lao động cũng như minh bạch chuỗi giá trị sản để tạo ra sản phẩm chất lượng cao, đáp ứng đòi hỏi ngày càng khắt khe của thị trường.
Máy đo dinh dưỡng môi trường đất
Chia sẻ giữa bên cung cấp giải pháp và bên nắm giữ nền tảng dữ liệu giúp chuyển đổi số thành công. Trong ảnh là máy đo dinh dưỡng môi trường đất.
Cơ quan quản lý phải mở cổng dữ liệu
Từ những lợi ích mang lại của việc ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số như nêu trên, vấn đề quan trọng hiện nay, đó là làm sao để mở rộng việc ứng dụng vào thực tế? Bên cạnh xây dựng nền tảng dữ liệu ở những ngành còn thiếu hoặc chưa có, việc mở cổng để có sự giao tiếp giữa bên cung cấp giải pháp chuyển đổi số và bên nắm giữ nền tảng dữ liệu bắt buộc phải thực hiện. Chẳng hạn như Sorimachi Việt Nam cung cấp giải pháp nhật ký sản xuất để hỗ trợ sản xuất theo chuỗi giá trị, tuy nhiên, dữ liệu mã số vùng trồng lại do Cục Trồng trọt quản lý nội bộ nên không phát huy được. “Do đó, Cục Trồng trọt cần mở cổng để đồng bộ dữ liệu hai bên để phát huy”. Tương tự, Cục Bảo vệ thực vật cũng cần mở cổng dữ liệu về kho thuốc bảo vệ thực vật để hai bên giao tiếp được với nhau, thì người sử dụng dễ dàng biết được loại thuốc nào được hoặc cấm sử dụng, ở những thị trường nào, liều lượng ra sao… để tuân thủ. Rõ ràng, nền tảng này với nền tảng kia phải kết nối với nhau mới gọi là chuyển đổi số được. Một khi tất cả dữ liệu đã được đồng bộ, rõ ràng việc xác định (chẳng hạn cây lúa) ở một địa phương đang sản xuất diện tích bao nhiêu, thời điểm nào thu hoạch, sản lượng dự kiến, việc sử dụng phân thuốc ra sao…, sẽ biết được ở thời gian thực một cách minh bạch.
Tuy nhiên, việc chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ vẫn là lĩnh vực mới ở ngành nông nghiệp ĐBSCL, trong khi năng lực của người nông dân/hợp tác xã, thậm chí cán bộ quản lý còn hạn chế. Do đó, việc tập huấn, đào tạo để nâng cao kiến thức, nhằm nhân rộng cần thiết phải có. Liên quan vấn đề nêu trên, ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), đề nghị Sorimachi Việt Nam cũng như các đơn vị chuyển giao công nghệ, chuyển đổi số ở Việt Nam tiếp tục tập huấn, đào tạo khoa học công nghệ để nâng cao nhận thức và năng lực ứng dụng, nhất là ứng dụng cho công tác quản trị, sản xuất kinh doanh của các hợp tác xã.
Xác định việc nâng cao năng lực cũng là nền tảng mở rộng sản phẩm, cần thiết phải mở nhiều lớp tập huấn cho cán bộ, giảng viên, và cả các hợp tác xã điểm.. Giải pháp để mở rộng ứng dụng công nghệ mới như drone thì các công ty, hợp tác xã tư nhân làm dịch vụ cần tham gia hợp tác xã hoặc một trung tâm để có sự điều phối hoạt động, tránh nơi thừa, nơi thiếu.
Chuyển đổi số được đánh giá là chìa khóa để ngành nông nghiệp tận dụng được những cơ hội phát triển
Chuyển đổi số đang là xu thế tất yếu của ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn theo xu hướng hiện đại hóa, hướng đến mục tiêu sản xuất hàng hóa nông sản chất lượng cao, chi phí thấp nhất nhưng đạt hiệu quả kinh doanh cao nhất. Với những lợi ích mà nó mang lại, chuyển đổi số là con đường tất yếu để phát triển nông nghiệp bền vững ở Việt Nam.
Mạnh Chí